Όλο και περισσότερο το τελευταίο χρονικό διάστημα, απασχολεί το γενικό πληθυσμό η έξαρση των κρουσμάτων αυτοάνοσων διαταραχών. Ο επιπολασμός των αυτοάνοσων των αυτοάνοσων παθήσεων αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, αποτελώντας ως ομάδα νοσημάτων την 3η αιτία θανάτου στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου. Μάλιστα, πρόσφατα πολλοί κάνουν λόγο για μία σύγχρονη επιπρόσθετη πανδημία. Σύμφωνα με τον AARDA (American Autoimmune Related Diseases Association), σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 100 γνωστές χρόνιες μη αναστρέψιμες παθήσεις που εμφανίζουν ως κοινό σημείο αναφοράς (προσβολής) το ανοσοποιητικό σύστημα (AARDA 2019). Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Υγείας (ΝΙΗ 2015) κάνει λόγο για μια οικογένεια χρόνιων ασθενειών, οι οποίες αναπτύσσονται όταν υποκείμενες βλάβες στο ανοσοποιητικό σύστημα οδηγούν τον οργανισμό στο να επιτεθεί στα δικά του όργανα, ιστούς και κύτταρα. Ανάλογα με τη γονιδιακή ευαισθησία του καθενός, πλήττεται κάποιο συγκεκριμένο όργανο στόχος.
Είναι γνωστό ότι η ανάπτυξη, ωρίμανση και επομένως η ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος, με βάση αναμφισβήτητες βιοχημικές αρχές, είναι κατεξοχήν διατροφοεξαρτώμενες. Συνεπώς, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αυτοάνοσων διαταραχών πέρα από την ειδική φαρμακευτική αγωγή κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η περιεκτική διατροφική φροντίδα του ανοσοποιητικού. Είναι βέβαιο ότι ορισμένες θρεπτικές ουσίες μπορούν να συμβάλουν, ίσως πολλές φορές και καλύτερα από τη φαρμακευτική αγωγή, στην ουσιαστική αντιμετώπιση των αυτοάνοσων διαταραχών. Σε κάθε περίπτωση, η αποκλειστική φαρμακοκεντρική αντιμετώπιση των αυτοάνοσων δεν μπορεί παρά να αποτελεί μία μονομερή παρέμβαση.
Φυσικά, σε πολυπαραγοντικές νόσους όπως είναι οι αυτοάνοσες παθήσεις η διατροφή μπορεί να αποτελεί μία από τις τρεις κομβικές παραμέτρους που διαμορφώνουν την έκβαση της θεραπευτικής αγωγής. Έτσι, ενδεδειγμένη και ισορροπημένη διατροφή, ορθή στάση ζωής στον τομέα της ψυχολογίας και υγιής προσέγγιση του φυσικού περιβάλλοντος αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της περιεκτικής αντιμετώπισης των αυτοάνοσων νοσημάτων. Προς τη διατροφική κατεύθυνση, θα πρέπει να συστήνονται στρατηγικές αντιμετώπισης του εμπλεκόμενου καταστροφικού τρίπτυχου: ΑΝΕΠΕΡΚΕΙΑ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ – ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ – ΦΛΕΓΜΟΝΗ.
Η διατροφική διαχείριση των αυτοάνοσων νοσημάτων θα πρέπει να περιλαμβάνει τις θρεπτικές ουσίες εκείνες που μπορούν να περιορίσουν τον πόνο και τη φλεγμονή, να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και να ενισχύσουν αποτελεσματικά το ανοσοποιητικό σύστημα. Κατά συνέπεια, υπάρχουν τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά που μπορούν να θεωρηθούν ως δυνητικά επωφελή. Για παράδειγμα, στη διατροφική φροντίδα των αυτοάνοσων διαταραχών αναδεικνύεται ως σημαντικός ο ρόλος της βιταμίνης D (η «βιταμίνη του ήλιου» δρα ως εκλεκτικός ρυθμιστής της έκφρασης των κυττάρων του ανοσοποιητικού), οι ευεργετικές ιδιότητες των προβιοτικών, τα οφέλη που προκύπτουν από την κατανάλωση των ωμέγα-3 και μονοακόρεστων λιπαρών, αντιοξειδωτικών ουσιών, αλλά και από διάφορα θρεπτικά συστατικά όπως είναι οι βιταμίνες A, C, E, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος και ο χαλκός που θα βρούμε στα περισσότερα τρόφιμα που χαρακτηρίζουν το ελληνικό παραδοσιακό μοντέλο διατροφής. Διαιτητικά αντιοξειδωτικά συστατικά θα εντοπίσουμε σχεδόν σε όλες τις φυτικές τροφές (φρούτα, λαχανικά κλπ.) και προβιοτικές ουσίες στο γιαούρτι και το κεφίρ. Η συστηματική φλεγμονή μπορεί να καταπολεμηθεί με ουσίες που χαρακτηρίζονται από αντιφλεγμονώδη δράση, όπως είναι τα μονοακόρεστα (ελιές, ελαιόλαδο και αβοκάντο) και τα ω-3 λιπαρά (ψάρια και καρύδια).
Ταυτόχρονα, ένας πιθανός περιορισμός της κατανάλωσης γλουτένης και σίγουρα η αποφυγή λήψης προ-οξειδωτικών ουσιών (χημικά, πρόσθετα τροφίμων, συντηρητικά, χρωστικές ουσίες κλπ.), επεξεργασμένων τροφών, ζάχαρης και λευκού αλευριού μπορούν να λειτουργήσουν επωφελώς.
Συμπερασματικά, η Ανοσοπροστατευτική Διατροφή είναι ένα απόλυτα ισορροπημένο μοντέλο που περιλαμβάνει την επαρκή πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών, μακροθρεπτικών (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λιπίδια) και μικροθρεπτικών συστατικών (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία), τα οποία συνολικά συμβάλλουν αποτελεσματικά στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού και βέβαια στη θωράκιση της υγείας.
Γιατί… λόγω διατροφής, μπορούμε να έχουμε μια καλύτερη ποιότητα ζωής!
Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος BSc, MSc, PhD
Διδάκτωρ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Επιστημονικός Συνεργάτης ΤΕΔΔ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου &
Α’ Νευρολογικής Κλινικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αιγινήτειο Νοσοκομείο
Συγγραφέας του βιβλίου: ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ, ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ